Bài học truyền thông từ những tranh cãi về minh bạch trong hoạt động từ thiện: Từ Hoài Linh đến Thủ

Trong những năm gần đây, việc người nổi tiếng đứng ra kêu gọi từ thiện đã trở thành một chủ đề thu hút sự quan tâm của dư luận. Không chỉ tại Việt Nam mà trên thế giới, các vụ lùm xùm liên quan đến tính minh bạch trong việc sử dụng tiền quyên góp đã làm dấy lên nhiều tranh cãi, thậm chí ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của những người trong cuộc. Công chúng không ngừng đặt ra câu hỏi về sự chân thành cũng như cách thức quản lý tài chính trong các hoạt động thiện nguyện do cá nhân khởi xướng.

Bài viết này của Vima sẽ phân tích một số vụ việc tiêu biểu, từ đó rút ra những đặc điểm chung và nguyên nhân sâu xa của những tranh cãi xung quanh hoạt động từ thiện của người nổi tiếng. Đồng thời, chúng tôi cũng đưa ra một số lời khuyên dành cho công chúng cũng như những ai có ý định sử dụng truyền thông để tạo dựng hình ảnh qua các chiến dịch thiện nguyện.

Những vụ việc gây tranh cãi liên quan đến từ thiện của người nổi tiếng
1. Hoài Linh và câu chuyện chậm giải ngân hơn 14 tỷ đồng
Vào năm 2021, danh hài Hoài Linh đối mặt với sự chỉ trích gay gắt từ dư luận khi bị phát hiện chưa phân phát số tiền hơn 14 tỷ đồng quyên góp cứu trợ miền Trung trong suốt sáu tháng. Số tiền này được khán giả đóng góp từ cuối năm 2020 nhưng không được giải ngân kịp thời, khiến nhiều người đặt dấu hỏi về sự minh bạch và nghi ngờ về khả năng chiếm dụng.

Dưới áp lực dư luận, nam nghệ sĩ đã lên tiếng xin lỗi và giải thích rằng do ảnh hưởng của dịch COVID-19 cùng với các thủ tục hành chính nên việc giải ngân bị chậm trễ. Sau đó, cơ quan điều tra đã xác nhận không có dấu hiệu trục lợi trong vụ việc này. Tuy nhiên, những ồn ào kéo dài đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh tiếng của Hoài Linh, làm lung lay lòng tin của công chúng đối với các nghệ sĩ tham gia kêu gọi từ thiện.

2. Thủy Tiên – Công Vinh và vụ sao kê gây tranh cãi
Ca sĩ Thủy Tiên đã từng nhận được sự ngưỡng mộ lớn khi tự mình kêu gọi được hơn 177 tỷ đồng để cứu trợ đồng bào miền Trung vào năm 2020. Cô trực tiếp có mặt tại các vùng lũ để trao tiền và cập nhật thông tin trên mạng xã hội. Tuy nhiên, sau khi chiến dịch kết thúc, một bộ phận công chúng bắt đầu bày tỏ hoài nghi về tính minh bạch trong việc thu – chi khoản tiền khổng lồ này.

Từ giữa năm 2021, dư luận liên tục yêu cầu vợ chồng Thủy Tiên – Công Vinh công khai sao kê ngân hàng. Trước sức ép ngày càng lớn, họ đã đến ngân hàng và livestream quá trình sao kê với hơn 18.000 trang tài liệu được công khai. Kết quả cho thấy toàn bộ số tiền đã được giải ngân đúng mục đích, thậm chí họ còn góp thêm khoảng 3,7 tỷ đồng tiền cá nhân để hỗ trợ thêm cho người dân. Cơ quan chức năng cũng vào cuộc điều tra và kết luận không có dấu hiệu gian lận. Dù vậy, vụ việc này vẫn để lại nhiều ý kiến trái chiều trong dư luận.

3. Phạm Thoại và lùm xùm liên quan đến mẹ bé Bắp
Một trong những vụ việc thu hút sự quan tâm lớn nhất đầu năm 2025 là câu chuyện của TikToker Phạm Thoại khi anh đứng ra kêu gọi quyên góp 16,7 tỷ đồng giúp đỡ một bé trai mắc ung thư máu. Ban đầu, hành động này nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ, nhưng sau đó, nhiều thông tin lan truyền trên mạng xã hội tố cáo mẹ bé Bắp sử dụng số tiền từ thiện không đúng mục đích.

Theo những lời đồn đoán, mẹ bé đã mua đất, sắm ô tô, làm răng sứ và cho con trai lớn học trường quốc tế thay vì sử dụng toàn bộ tiền cho việc chữa trị. Trước những nghi vấn dồn dập, Phạm Thoại đã tổ chức livestream dài gần bốn tiếng để công khai sao kê và giải trình dòng tiền. Dù anh và mẹ bé Bắp khẳng định rằng số tiền vẫn đang được sử dụng đúng mục đích, nhưng một bộ phận dư luận vẫn chưa cảm thấy thuyết phục. Vụ việc này một lần nữa cho thấy mức độ nhạy cảm của các chiến dịch quyên góp cá nhân và áp lực khủng khiếp từ công chúng.

Sự thiếu minh bạch trong hoạt động từ thiện của các ngôi sao truyền thông toàn cầu
Không chỉ tại Việt Nam, nhiều ngôi sao nổi tiếng thế giới cũng từng vướng vào những lùm xùm liên quan đến sự thiếu minh bạch trong hoạt động từ thiện. Một ví dụ điển hình là Madonna – “nữ hoàng nhạc pop” đình đám. Năm 2009, cô phát động dự án xây dựng trường học dành cho trẻ em gái tại Malawi (châu Phi) với mức đầu tư dự kiến lên đến 15 triệu USD và đã kêu gọi được phần lớn số tiền cần thiết. Tuy nhiên, đến năm 2011, dự án này bị hủy bỏ giữa bê bối tài chính khi một cuộc kiểm toán phát hiện khoảng 3,8 triệu USD (tương đương gần 100 tỷ đồng) bị thất thoát một cách đáng ngờ. Sự việc khiến công chúng quốc tế phẫn nộ, Madonna bị mang tiếng lợi dụng tiền quyên góp và phải đối mặt với làn sóng chỉ trích dữ dội.

Khủng hoảng truyền thông từ thiện của các sao hạng A
Không chỉ dừng lại ở các ngôi sao nữ, nhiều nhân vật hạng A khác cũng vướng vào những bê bối tương tự. Rapper Kanye West từng bị chỉ trích khi quỹ từ thiện mang tên anh sử dụng hàng trăm nghìn USD vào việc chi trả lương nhân viên và các khoản hành chính thay vì tập trung vào các chương trình giáo dục như cam kết ban đầu. Những sự vụ này là minh chứng rõ ràng rằng, dù ở phạm vi quốc tế, hoạt động từ thiện của người nổi tiếng vẫn có thể bị lợi dụng, và nếu không có cơ chế giám sát chặt chẽ, nguy cơ trục lợi từ tiền quyên góp hoàn toàn có thể xảy ra.



Những bài học rút ra từ góc độ truyền thông
1. Người nổi tiếng dễ bị nghi ngờ khi kêu gọi từ thiện
Sự hoài nghi của công chúng đối với các chiến dịch từ thiện cá nhân phần lớn xuất phát từ mức độ ảnh hưởng của người kêu gọi. Khi số tiền huy động quá lớn, áp lực về tính minh bạch cũng tăng lên.

2. Lỗ hổng pháp lý trong việc quản lý tiền từ thiện
Trước năm 2021, Việt Nam chưa có quy định chặt chẽ về việc cá nhân tự kêu gọi quyên góp. Điều này khiến việc giám sát dòng tiền gặp nhiều khó khăn, làm nảy sinh tranh cãi.

3. Sự tác động của mạng xã hội
Những vụ bê bối từ thiện thường bùng nổ mạnh mẽ trên mạng xã hội, nơi mà chỉ cần một tin đồn cũng có thể lan truyền với tốc độ chóng mặt. Hiệu ứng đám đông có thể đẩy một nghệ sĩ từ hình tượng người hùng thành đối tượng bị chỉ trích nặng nề.

Đặc điểm chung và nguyên nhân cốt lõi dưới góc nhìn truyền thông
Từ những vụ việc kể trên, có thể thấy một số điểm chung cũng như nguyên nhân sâu xa khiến hoạt động từ thiện của người nổi tiếng thường xuyên trở thành tâm điểm tranh cãi.

Người nổi tiếng dễ bị nghi ngờ khi kêu gọi từ thiện
Việc người nổi tiếng kêu gọi quyên góp thường đi kèm với sự hoài nghi từ dư luận, điều này không phải là không có cơ sở. Khi một ca sĩ, diễn viên đứng ra vận động tài chính, họ thu hút sự quan tâm lớn từ công chúng, đồng thời cũng bị giám sát chặt chẽ hơn. Nguyên nhân chính đến từ sức ảnh hưởng của họ: nhờ danh tiếng, họ có thể huy động số tiền khổng lồ chỉ trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, số tiền lớn đồng nghĩa với yêu cầu giải trình minh bạch cũng cao hơn. Người hâm mộ không chỉ gửi tiền mà còn đặt niềm tin vào nghệ sĩ, do đó, nếu có bất kỳ sự chậm trễ hay thiếu rõ ràng nào, chính những người từng ủng hộ sẽ là những người đầu tiên đặt nghi vấn.



Tâm lý bài xích scandal – góc nhìn quan trọng trong truyền thông
Trong môi trường giải trí, dư luận vốn có xu hướng nghi ngờ bất kỳ hành động nào của người nổi tiếng có thể nhằm mục đích đánh bóng tên tuổi. Vì vậy, ngay cả khi một nghệ sĩ thực hiện hoạt động thiện nguyện, không ít người, bao gồm cả anti-fan và những khán giả trung lập, sẽ đặt câu hỏi: liệu đây có phải là tấm lòng thật sự hay chỉ là một chiến dịch PR? Chính sự hoài nghi này khiến nghệ sĩ luôn trong tình thế bị soi xét kỹ lưỡng.

Chỉ cần chậm trễ trong việc công bố thông tin hoặc thiếu chứng từ rõ ràng, họ có thể ngay lập tức bị một bộ phận dư luận quy kết là “ăn chặn” tiền từ thiện, dù thực tế có thể không phải như vậy. Điều này phản ánh một thực tế: uy tín cá nhân của người nổi tiếng là con dao hai lưỡi – nó giúp họ kêu gọi được nhiều sự ủng hộ, nhưng cũng dễ dàng biến họ thành tâm điểm chỉ trích khi xảy ra vấn đề.

Những vụ bê bối từ thiện làm suy giảm niềm tin của công chúng
Lỗ hổng pháp lý và sự thiếu minh bạch trong hoạt động quyên góp
Một nguyên nhân quan trọng dẫn đến các tranh cãi liên quan đến từ thiện nằm ở sự thiếu chặt chẽ trong hệ thống pháp lý và cơ chế giám sát. Tại Việt Nam, trước năm 2021, luật pháp chưa có quy định rõ ràng đối với các cá nhân tự đứng ra kêu gọi cứu trợ. Nghị định 64/2008 thậm chí còn cấm cá nhân tự ý huy động tài chính để hỗ trợ thiên tai, bệnh tật – theo quy định, mọi hoạt động này phải do Mặt trận Tổ quốc hoặc tổ chức được cấp phép thực hiện.

Trên thế giới, tình trạng này cũng không hiếm gặp. Nhiều quỹ từ thiện của sao Hollywood hoạt động khá khép kín, thiếu sự giám sát độc lập, dẫn đến tình trạng tiền quyên góp bị chi tiêu sai mục đích mà chỉ khi kiểm toán vào cuộc mới phát hiện ra (như trường hợp của Madonna, Kanye West…). Điều này cho thấy rằng, nếu không có những quy định rõ ràng ngay từ đầu, các hoạt động từ thiện dễ tạo ra lỗ hổng, dẫn đến nguy cơ sai sót hoặc bị lợi dụng.

Tin vui là sau những vụ việc ồn ào, Việt Nam đã nhận ra sự cần thiết của việc hoàn thiện hành lang pháp lý. Cuối năm 2021, một nghị định mới đã được ban hành, cho phép cá nhân kêu gọi từ thiện nhưng phải thông báo với chính quyền, phối hợp trong quá trình phân phối và công khai hoạt động thu – chi khi có yêu cầu. Quy định này nhằm đảm bảo rằng tiền quyên góp được sử dụng minh bạch, tránh tình trạng thiếu kiểm soát và gây tranh cãi không đáng có.

Mạng xã hội và hiệu ứng đám đông – nhân tố khuếch đại khủng hoảng
Sự bùng nổ của mạng xã hội đóng vai trò lớn trong việc biến những tranh cãi xung quanh từ thiện thành khủng hoảng truyền thông nghiêm trọng. Chỉ cần một bài viết hoặc đoạn video tố cáo, thông tin có thể lan truyền với tốc độ chóng mặt. Trường hợp của Hoài Linh là minh chứng rõ nét – ban đầu, thông tin về số tiền từ thiện chưa được giải ngân xuất phát từ một số livestream trên Facebook và YouTube, nhưng sau đó lan rộng khắp các diễn đàn, thu hút sự chú ý của báo chí chính thống.

Thực tế cũng cho thấy rằng, khi một vụ việc trở thành tâm điểm, dư luận có xu hướng tin vào những giả thuyết tiêu cực nhất. Ngay cả khi nghệ sĩ đưa ra bằng chứng minh oan, vẫn có một bộ phận công chúng không chấp nhận và cho rằng tất cả chỉ là dàn dựng. Hiệu ứng đám đông này càng làm cho những tranh cãi trở nên khó kiểm soát, và đôi khi câu chuyện bị đẩy đi xa hơn so với bản chất ban đầu (từ việc tiền từ thiện trở thành cuộc “bóc phốt” đời tư nghệ sĩ).

Động cơ thực sự của hoạt động từ thiện – lòng nhân ái hay công cụ trục lợi?
Một trong những câu hỏi lớn nhất mà công chúng đặt ra là: liệu nghệ sĩ làm từ thiện hoàn toàn vì lòng nhân ái, hay còn có động cơ nào khác? Không thể phủ nhận rằng, ngoài việc giúp đỡ cộng đồng, hoạt động thiện nguyện cũng mang lại lợi ích về danh tiếng. Theo Tiến sĩ Leslie Lenkowsky (ĐH Indiana, Mỹ), từ thiện không chỉ là một nghĩa cử cao đẹp mà còn là công cụ xây dựng hình ảnh hiệu quả.

Tóm lại, để tránh những hiểu lầm và khủng hoảng truyền thông không đáng có, người làm từ thiện, đặc biệt là người nổi tiếng, cần sự minh bạch tuyệt đối. Khi công chúng cảm thấy bị che giấu thông tin, họ có xu hướng nghi ngờ và sẵn sàng “đánh sập” danh tiếng của bất kỳ ai.

Lời khuyên dành cho công chúng trước những lùm xùm từ thiện
Những tranh cãi liên tiếp về hoạt động quyên góp đã khiến nhiều người cảm thấy hoang mang, thậm chí mất lòng tin vào việc làm từ thiện. Vậy công chúng cần có thái độ như thế nào trước thực trạng này?

1. Lựa chọn và đánh giá chiến dịch từ thiện một cách tỉnh táo
Khi quyết định đóng góp cho một lời kêu gọi quyên góp nào đó, điều quan trọng là phải cân nhắc kỹ lưỡng về tính minh bạch và uy tín của chiến dịch. Nên ưu tiên những dự án công khai đầy đủ thông tin, bao gồm mục đích quyên góp, cách thức sử dụng quỹ, đơn vị tiếp nhận, và thời gian thực hiện. Những chiến dịch chuyên nghiệp và đáng tin cậy thường đi kèm với kế hoạch rõ ràng và cam kết báo cáo cụ thể sau khi sử dụng quỹ. Ngược lại, nếu lời kêu gọi chỉ mang tính chung chung, thiếu thông tin xác thực và yêu cầu chuyển khoản vào tài khoản cá nhân mà không có cam kết minh bạch, hãy hết sức cẩn trọng.

Ngoài ra, người dân có thể cân nhắc gửi tiền ủng hộ thông qua các tổ chức từ thiện uy tín như Hội Chữ thập đỏ hoặc các quỹ cứu trợ được cấp phép, nơi có hệ thống giám sát chặt chẽ. Nếu lựa chọn đóng góp qua cá nhân nổi tiếng, hãy ưu tiên những người có lịch sử minh bạch hoặc sử dụng tài khoản riêng cho hoạt động từ thiện và thường xuyên cập nhật công khai tình hình thu – chi.

2. Tiếp nhận thông tin một cách sáng suốt, tránh bị dẫn dắt bởi mạng xã hội
Khi một vụ lùm xùm liên quan đến từ thiện nổ ra, thay vì vội vàng kết luận theo đám đông, công chúng nên tiếp cận vấn đề một cách đa chiều. Cần xem xét nguồn gốc của thông tin: liệu tin tức này đến từ nguồn đáng tin cậy như báo chí chính thống hay chỉ là những đồn đoán lan truyền trên mạng xã hội? Quan trọng hơn, trước khi đưa ra phán xét, hãy kiểm tra xem đã có kết luận chính thức từ cơ quan chức năng hay chưa.

Hãy nhớ rằng, không phải tất cả những gì lan truyền trên mạng đều là sự thật. Có những cá nhân lợi dụng tâm lý đám đông để thao túng dư luận nhằm trục lợi, câu view, hoặc phục vụ mục đích cá nhân. Vì vậy, mỗi người cần trang bị tư duy phản biện, giữ cái đầu lạnh trước làn sóng thông tin chưa được kiểm chứng.

Cảnh giác với việc sử dụng truyền thông tiêu cực để nổi tiếng
Khi tai tiếng trở thành công cụ kiếm tiền
Trong thời đại mạng xã hội bùng nổ, không ít người, kể cả một số "KOLs" (người có ảnh hưởng), đã chọn cách gây tranh cãi nhằm thu hút sự chú ý, từ đó kiếm lợi nhuận qua quảng cáo, lượt xem hoặc nâng cao danh tiếng cá nhân. Tuy nhiên, đây là một chiến lược đầy rủi ro, có thể mang lại lợi ích ngắn hạn nhưng cũng tiềm ẩn hậu quả nặng nề về lâu dài.

Tuy nhiên, nếu scandal liên quan đến các vấn đề đạo đức hoặc pháp lý, như gian lận tiền từ thiện hay tung tin thất thiệt để thao túng dư luận, thì cái giá phải trả có thể rất đắt. Do đó, nếu ai đó có ý định dùng tai tiếng để thu hút sự chú ý, hãy tự hỏi: liệu sự việc này có đi quá giới hạn của đạo đức và pháp luật hay không? Nếu chỉ là chiêu trò gây chú ý trong ngắn hạn, có thể nó sẽ giúp tăng lượng theo dõi hoặc doanh thu quảng cáo, nhưng khán giả sẽ không tôn trọng những người chỉ biết tạo ra drama mà không có đóng góp giá trị thực sự.

Hệ lụy dài hạn của việc lợi dụng tranh cãi để thu hút truyền thông
Tai tiếng có thể mang lại hào quang tạm thời, nhưng những hậu quả về lâu dài có thể rất nghiêm trọng. Đầu tiên là uy tín cá nhân: một khi ai đó đã gắn mác "thị phi", họ sẽ khó lấy lại niềm tin từ công chúng. Các thương hiệu lớn và đối tác nghiêm túc thường né tránh những người có danh tiếng xấu, bởi họ không muốn bị ảnh hưởng bởi những lùm xùm không đáng có. Ví dụ, một nghệ sĩ từng bị gán mác "ăn chặn từ thiện" chắc chắn sẽ gặp khó khăn khi hợp tác với các nhãn hàng hoặc tham gia vào các chương trình truyền hình lớn.

Ngoài ra, việc cố tình gây tranh cãi để nổi tiếng cũng tiềm ẩn rủi ro pháp lý. Nếu một cá nhân tung tin sai sự thật, vu khống người khác, hoặc gian lận tài chính, họ có thể đối diện với các vấn đề pháp lý, thậm chí bị kiện tụng hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Ngay cả khi không vi phạm pháp luật, việc bị công chúng tẩy chay do "cancel culture" cũng có thể khiến sự nghiệp của họ sụp đổ nhanh chóng. Đã có không ít trường hợp nghệ sĩ hay KOLs từng cố tình tạo drama nhưng cuối cùng lại bị áp lực dư luận ép buộc phải rút lui khỏi ngành giải trí hoặc mạng xã hội.

Kết luận: Minh bạch là chìa khóa để giữ vững lòng tin
Những tranh cãi liên quan đến hoạt động từ thiện đã mang đến nhiều bài học giá trị về lòng tin, minh bạch và trách nhiệm, không chỉ đối với người nổi tiếng mà còn với cả công chúng.

Cuối cùng, trong thời đại mà mạng xã hội có thể biến một câu chuyện nhỏ thành một cuộc khủng hoảng truyền thông khổng lồ, mỗi người cần có trách nhiệm với những gì mình chia sẻ và phát ngôn. Thay vì trở thành một phần của làn sóng chỉ trích vô căn cứ, hãy góp phần xây dựng một môi trường thông tin minh bạch, công bằng và có trách nhiệm.

Nguồn: https://vietnammarketing.com.vn/bai-hoc-truyen-thong-lum-xum-tu-thien-2025/